ترنجبین

توضیحات

ترنجبین (به انگلیسی Manna of hedysarum) ماده‌ای است شیرین که به صورت شبنم روی گیاه حاج یا خارشتر یا خاربز می‌نشیند. در یک بررسی که توسط مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان انجام شد. مشاهده شد که این شیرابه های قندی در نتیجه عمل حشره ای به نام زنجرک به طور طبیعی و با ایجاد شکاف در دال ساقه خارشتر به خارج تراوش می‌شود.

گیاه خارشتر درختچه یا بوته خاری است که در بیابان‌ها و دشت‌های کم‌ارتفاع ایران مانند خراسان، یزد، تبریز، زرند، اطراف قم و بوشهر به طور خودرو فراوان دیده می‌شود.

در فصل گرمای زیاد و در اواخر تابستان روی برگ‌ها و شاخه‌های این گیاه قطرات ترنجبین شب‌ها ظاهر می‌شود و روستاییان محل صبح‌های خیلی زود قبل از طلوع آفتاب آن را جمع‌آوری می‌نمایند. معمولاً در مناطقی که این گیاه نمی‌دهد، به مصرف تعلیف دام، شتر و بز می‌رسد. به‌همین‌جهت این گیاه به خارشتر و یا خاربز معروف شده است. البته در مناطقی که این گیاه می‌دهد نیز شتر و بز خیلی دوست دارند از آن تعلیف شوند و پروار هم می‌شوند‌

ترنجبین چیست

ترنجبین حاوی ترکیبات قندی مختلفی چون گلوکز و فروکتوز، ساکاروز و تری ساکارید است که به راحتی در آب حل می‌شود. سابقا از ترنجبین در کارخانجات ساده قندگیری به طور سنتی قند می‌گرفتند. ولی بعدها چون فروش این محصول از نظر دارویی بازار بهتری پیدا کرد، آن را فقط به عنوان دارو می فروشند.

موارد مصرف ترنجبین

ترنجبین مصرف دارویی دارد. به خصوص در نوزادانی که دل درد‌های ناشی از خوردن شیر دارند. مصرف میزان بسیار کمی این گیاه داغ کرده با آب ولرم می تواند به رفع نفخ و دل درد آن‌ها کمک کند. هم‌چنین مادر می‌تواند از عرق ترنجبین و یا آب ترنجبین برای درمان زردی نوزاد خود استفاده کند.­

خواص ترنجبین

گیاه ترنجبین برای سلامتی فواید زیادی دارد. گیاه ترنجبین ملین بوده و خاصیت ضدعفونی‌کنندگی دارد. خیلی‌ها معتقدند که ترنجبین برای زردی بچه مفید است. اما خیلی‌ها هم می‌گویند اینطور نیست. هم‌چنین گیاه ترنجبین برای سرفه و نرمی سینه مفید بوده و عطش را درمان می‌کند.

• ملین و مسهل است. دوز مصرفى آن به‌عنوان ملین بر‌حسب سن بیمار بین 10 تا 70 گرم است که با کمى آب مصرف مى‌شود. گیاه اگر در مقدار کم خورده شود، ملین و اگر به مقدار زیاد مصرف شود، مسهل است.
• طبق نظر حکمای طب سنتی گرم، ولی در عین حال تر است.
• برای تسکین عطش و تب مفید است.
• در تسکین سرفه و درد سینه موثر است.
• خاصیت ضدعفونی کنندگی خوبی دارد و میکروب ها را از بین می برد، به همین دلیل برای درمان بیماری های عفونی مفید است.

خواص ترنجبین برای نوزاد و درمان زردی

در طب سنتی و فرهنگ ایرانی، استفاده از ترنجبین برای درمان زردی نوزاد بسیار موثر است. در واقع با دادن این ماده به اندازه‌‌ای که در نوزاد ایجاد اسهال ملایم کند و جوشانده تخم گشنیز باعث درمان زردی نوزاد می‌شوند. ضمن اینکه از بروز این بیماری پیشگیری هم می‌ کند. این دارو برای نوزاد یک ملین و مسهل لطیف است و برای درمان و پاکسازی دستگاه گوارش از اخلاط و خون آبه‌های بازمانده از دوران جنینی، معده و روده نیز استفاده می‌شود. در حقیقت زمانی که روده‌های نوزاد از همان ابتدای تولد پاک‌سازی شود. بسیاری از بیماری‌ها از جمله بیماری‌‌های ویروسی و عفونی در او کمتر شده و سیستم ایمنی‌اش از همان بدو تولد فعال می‌ شود.

علاوه بر این متابولیسم بدن یعنی قدرت هضم و دفع و نیروی نگهدارنده و نیروی جاذبه در بدن کودک به صورت نرمال درآمده و بدن از همان ابتدا در مقابل بیماری‌ها در حد خودش مقاوم می‌‌شود. این نوزادان کبدی بسیار سالم و فعال خواهند داشت و تمام اعمال متابولیسمی و سوخت و ساز در بدنشان، با روال طبیعی به پیش خواهد رفت. ضمنا با مصرف ترنجبین، نوزاد اشتهای زیادی به خوردن شیر مادر پیدا می‌کند، شبها بهتر می‌خوابد و دل‌پیچه و نق زدن زیاد نوزاد برطرف می‌شود.

چگونگی تهیه آب ترنجبین

برای تهیه آب گیاه، مقداری از آن را در آب جوش حل می‌کنند. سپس مایع صاف روی آن را برمی‌دارند و می‌گذارند قدری بماند تا مواد خارجی آن ته نشین شود. حالا مایع صاف شده روی آن، آماده خوردن است.

آب آن اگر صبح ناشتا خورده شود، موثرتر است. مقدار خوراکی معمول آن 12 تا 35 گرم است.

موارد منع مصرف ترنجبین

• بیماران مبتلا به حصبه، اسهال خونی، بواسیر، خون ادراری و آبله از خوردن آن خودداری کنند.
• برای طحال و اشخاص گرم مزاج مضر است.